ผญาภาษิตคำสอนอีสาน36ข้อบอกเหตุการณ์อนาคต

บั้นพยากรณ์หรือกาลนับมื้อส่วย111

เป็นคำสอนที่มุ่งเตือนสติให้ตั้งมั่นอยู่ในหลักของศีลธรรม ถ้ากาลเวลาล่วงผ่านไปจิตใจของมนุษย์นั้นย่อมเปลี่ยนแปลงไป และท่านได้มุ่งสอนคล้ายกับปัญหาของพระเจ้าปัสเสนทิโกศลมาทูลถามกับพระพุทธเจ้า แต่ของภาคอีสานท่านเรียกว่ากาละนับมื้อส่วย(เสื่อมถอย,หย่อนยาน)ทั้งคลองศีลธรรมและจารีตประเพณีต่างๆก็จะเสื่อมถอยไปด้วย เพราะมนุษย์มองไม่เห็นคุณค่าของศีลธรรมแต่กลับไปเชิดชูวัตถุแทน ดั่งนั้นท่านนักปราชญ์จึงได้แปลงสารเพื่อให้พี่น้องชาวพุทธได้หันกลับมาสู่หลักธรรมของพระพุทธเจ้า ดังนี้คือ

๑) บัดนี้กาละนับมื้อส่วยหลายปีเป็น อันต่างมาแล้ว

พระหากเทเทศน์ไว้ ภายสร้อยศาสนา

หมายถึงกาลเวลาผ่านไปหลายปีก็จะมีเหตุการณ์ต่างๆเกิดขึ้นก็จะมีการเสื่อมถอยหย่อนยานบั้นปลายศาสนา

๒) ฝูงหมูหญิงชายส่วยสิบสาม สิมีลูกลือแล้ว

ชายและหญิงจำถูกกิเลสเข้าครอบงำแล้วจะมีลูกก่อนวัยอันควรอย่างดาดดื่น

๓) นักปราชญ์ถมแม่น้ำนทีกว้าง ขาดเขิน

หมายถึงนักปราชญ์ไม่กล่าวสอนธรรมหรือโลกจะขาดธรรมะหรือมีดร.เต็มบ้านเต็มเมืองแต่ประชาชนไม่ได้ความรู้จากเขาเลย

๔) แม่นว่าสังฆะเจ้าทรงธรรม ในสูตรก็ดี

ยังเล่าแปลงจ่ายเชื้อเงินด้วง คั่วขาย

แม้ว่าพระสงฆ์ก็ยังมีการชื่อขายแลกเปลี่ยนเงินตราเหมือนชาวบ้าน(ชื่อหวย)

๕) ลางเหล่ายังจำมั่นคำสอน พุทธบาทก็มี

สังฆะสมณ์สิ่งนั้นมีน้อย บ่หลาย

บางหมู่คณะก็ตั้งมั่นในคำสอนของพระพุทธจ้าแต่ว่ามีน้อย

๖) โจราได้ทะวาวคำ ม้าขี่ก็มี

หมายถึงข้าราชการปล้นชาติจะมีรถยนต์นั่งฟรีน้ำมันฟรี

๗) นักปราชญ์เป็นงาวง่วงถือกระเบื้อง คั่วขอ

คนหลักเป็นคนใบ้ใจเบา คิดบ่ถืก

หมายถึงคนดีๆจะทำตัวเหมือนคนใบ้ไม่สนใจใคร คนดีจะท้อใจเพราะสังคมไม่รับรองและคิดไม่ออกว่าจะทำอย่างไรดี มีแต่ความวางเฉยต่อเหตุการณ์บ้านเมือง

๘) หินแฮ่ไหลล่องแก้งโฮฮ้อง สนั่นเมือง

หมายถึงคนไม่รู้หลักการบริหารแต่ได้ดีเพราะการประจบเจ้านาย

๙) กบเขียดฮ้องประสงค์อ่าน โคลงสาร

ฝูงหมู่งูเพาพิษเงือกสิกลัว เกรงย้าน

ถึงเวลาแล้วประชาชนจะขับไล่ไปเอง(ประท้วง)

๑๐) หินอยู่น้ำไหลล่อง ตามกระแสร์

เขาก็ไลสาครไปอยู่นอน ในบ้าน

หมายถึงผู้ที่เคยมีหลักหนักแน่นก็จะเป็นไม้หลักปักขี้ควาย

๑๑) ปลาบึกขึ้นหนีสาคร ค้างหาด

คึดสิขึ้นอยู่ลี้ปลายไม้ สิ่งแลน

ปูปลาฮู้เปิดน้ำหนีหน่าย วังปลา

คนดีๆมีศีลธรรมจะพากันหลีหนีไป

๑๒) เขาก็แยงภูผาเถื่อนพนา เนาค้าง

สระบ่มีน้ำ เอาไปทำไว้สู่แห่ง

อุแอ่งหม้อหมางน้ำว่า สิหนี

หมายถึงผู้มีอำนาจฝ่ายปกครองจะโกงกินบ้านเมืองทำให้ประชาชนเดือนร้อน

๑๓) เอี่ยนก็มาเปิดน้ำสิหนีจาก วังตม

เขาก็ไปแปงฮวงฮังอยู่เทิง ปลายไม้

หมายถึงประชาชนเบื่อละอาจริงๆ

๑๔) งูเงือกพร้อมหนีเขื่อน ชลธา

เขาสิเนาภูผาบ่อนมัน บ่มีน้ำ

หมายถึงลูกหลานชาวบ้านขาดการเหลียวแลจากรัฐบาลจะหนีเข้ากรุง

๑๕) มาลาฮ้างฮามสูญ เสียกลิ่น

หงษ์คำก้มกราบไหว้ประนมน้อม หมู่กา

หมายถึงคนดีจะทำลายศักดิ์ศรีตนเองไปหลงกราบไหว้งอนง้อคนชั่ว

๑๖) หมากพร้าวมาเปิดต้นตกล่วง ลงดิน

มันบ่ยินดี ดอมผู้เฮ็ดบุญเป็นการค้า

หมายถึงผู้มีศีลจะลดตัวลงไปเป็นลูกน้องของคนชั่วที่วางตัวเป็น

๑๗) ครกมองฮ้างหมางเมิน ข้าวเปลือก

ซ้าหลอดมาเปิดเบี้ยแถมซิ้น ใส่ใน

หมายถึงคนจะหันหลังให้วัฒนธรรมของตนเอง

๑๘) จวงจันทร์หล้างของแพง ทางเทศสเภาพุ้น

มาคั่นหิ้วหูซ่า เที่ยวขาย

หมายถึงของปลอมจะเต็มบ้านเต็มเมือง

๑๙) มณีนีลเศร้าเสียแสง สรรพฮูปมีแล้ว

หินแฮ่เป็นหน่วยแก้ว พิลาเข็มค่าสิแพง

ยูงยางต้น ลำงามสิตายแดด

ขอนดอกไหลล่องน้ำ สั่งมาปิ้นป่องใบ

หมายถึงคนดีจะไม่ได้ดีแต่คนชั่วกลับได้ดีเพราะนายมันชั่ว

๒๐) ไก่น้อยให้ กินนมนำกา

หมาน้อยไห้ กินนมนำเสือโคร่ง

หมายถึงชาวบ้านจะพากันขอกินผู้แทนๆ(ชื้อเสียง)ก็จะไปถอนทุนคืนเหมือนไก่ถูกกากิน หมาน้อยถูกเสือกัน

๒๑) หมากน้ำเต้าหน่วยแห้ง สิจมลงทางลุ่ม

หินอยู่ใต้น้ำ สิฟูขึ้นดังสโน

หมายถึงคนดีจะไม่มีคนเลือกแต่จะไปเลือกเอาคนชั่วมาปกครองบ้านเมือง

๒๒) เขาสิฆ่ากันตาย คือขอนไฮ่

มีแต่โลภอยากได้ บ่มีเอื้ออ่าวศีล

หมายถึงผู้ถูกเลือกจะฆ่ากันเองเพราะผลประโยชน์ไม่ลงรอยกัน

๒๓) มณีนิลเศร้าเสียแสง สลับเพศ

หินแฮ่เกิดเป็นหน่วยแก้วพิลาเข้ม ค่าแพง

หมายถึงคนดีจะถูกเจ้านายชั่วเอาคนชั่วมารับความชอบแทน

๒๔) บัวขี้แบ้บานเกิด กลางหนอง

บัวทองเกิดหัวสวน บ้านเก่าเฮาบ่อนเคยยั้ง

หมายถึงคนดีๆทนระบบไม่ไหวก็ลาออกไป

๒๕) ฝนตกโฮ่งไหลลงโฮม โคกโท้โล้

ที่ลึกมาแล่นตื้นไปห่ง แต่บ่อนเขิน

หมายถึงคนได้ดียิ่งได้ดีหรือคนรวยยิ่งรวยคนจนยิ่งจน(ปลาใหญ่กินปลาเล็ก)

๒๖) กาดำดั้นบินไป ลี้ลอบ

ภูใหญ่ผาแผ่นล้านตัวเต้า ต่ำปู

หมายถึงคนชั่วรอบรู้โวหารเก่งคนใหญ่คนโตยอมสยบให้

๒๗) คนเล่าพากันสร้างตันป่อง ชลธี

ปลาก็บินบนแยงเมฆพะโยม ยังฟ้า

หมายถึงการโกงกินจะมีอยู่ทุกวงการ

๒๘) หนูซิงตะบะให้แมวบักดำ ก้มขาบ

หมาจอกมาเห่าช้าง เป็นน่าอยากหัว

หมายถึงประชาชนเจ้าของประเทศจะถูกข้าราชการผู้เป็นลูกจ้างของตนข่มเหง

๒๙) หมาจอกขึ้นวอทอง คนหามแห่

คันคากมันอยากได้ฉัตรกั้น แข่งฝน

หมายถึงคนชั่วจะได้รับการยกย่อง

๓๐) ขี้กระเดือนฮู้บินบน อากาศ

หินก้อนล้านฟูน้ำ ล่องไหลแท้นอ

หมายความว่าคนไม่มีความรู้ทั้งไม่มีศีลธรรมจะครองบ้านครองเมือง

๓๑) พระสงฆ์เจ้าบ่มีสอน ธรรมสวากข์

มีแต่ความขี้คร้านฉันแล้ว ก็เหล่านอน

หมายความว่าพระสงฆ์ไม่เอาธุระในพระศาสนา

๓๒) ฝูงคนเฒ่าศีลธรรม บ่มีเชื่อ

เชื่อแต่คนขี้เหล้า มาเว้าแจกเงิน

หมายถึงคนเฒ่าคนแก่จะไม่มีศีลธรรม

๓๓) ความเดือนฮ้อน คนก่อให้มันเป็น

มีแต่อัปปรีย์เป็น ให้หมั่นเห็นเลิงพ้อ

หมายถึงคนจะเกิดเดือดร้อนเพราะบาปที่ตนก่อ

๓๔) คนสิตายถ้อนเข้าเหลือสาม ฮ่มโพธิ์ศรี

เขาจึงมีใจคิด เฮียกหาพระไตรแก้ว

หมายถึงเมื่อคนขาดศีลธรรมเข่นฆ่ากันเองตายมากขึ้นคนเหลือน้อยจนจะสูญพันธุ์ คนจึงใฝ่หาศีลธรรม

๓๕) ต่อจากหั่น พระยาธรรมสิมาซ่อย

หินอยู่พื้นสิจมลง คือเก่า

บักน้ำเต้าหน่วยแห้ง สิฟูขึ้นดั่งเดิม

หมายถึงเมื่อคนประพฤติแล้วธรรมก็คุ้มครอง คนชั่วจะถูกเกลียดชัง คนดีจะเป็นที่ยอมรับคือได้รับการยกย่อง สรรเสริญ

๓๖) ทุกสิ่งเชื้อที่เกิดอยู่ เมืองมนุษย์

เขาสิมีความสุข ทุกข์บ่มีมาใกล้

หมายถึงว่าทุกชีวิตไม่ว่าคน,สัตว์ ต้นไม้ เขาจะไม่เบียดเบียนกันจะมีแต่ความสุขความเจริญตลอดไปเพราะการรักษาศีลธรรม

---

111 สวิง บุญเจิม,กาละนับมื้อส่วย,(อุบลราชธานี:โรงพิมพ์ปรชามติออฟเซท) , ๒๕๓๙ , หน้า ๑๒๘–๑๓๓